HET TERUGGAAN NAAR WAT OOIT WAS #finals2021
Voor de allerlaatste keer dit studiejaar ging ik op pad om kunst te bekijken. Ik bezocht de afstudeertentoonstelling van de net afgestudeerde Artist Educators in het Rietveldcomplex van de academie. Het algeheel beeld van de Finals was heel clean. Er lag weinig op de grond, het meeste was verheven en op ooghoogte. Het was heel ruimtelijk waardoor je het idee kreeg je vrij te mogen bewegen. De samenhang was heel open en beweeglijk. Een van de meest overzichtelijke tentoonstellingen van de Finals waar ik ooit ben geweest. Alsof de makers elkaar de ruimte en aandacht ook graag wilden geven. Door de fysieke openheid van de indeling werd er naar mijn idee ook meer ruimte gemaakt voor jouw eigen interpretatie. In plaats van het gestuurde wat soms kan zijn.
De paar werken die ik hier uitlicht tikken je eigen herinneringen aan. Het teruggaan naar wat ooit was, het voortzetten van wat er nog is, de herbelevingen of het herinterpreteren. Via persoonlijke herinneringen denk je terug aan je eigen verhalen of aan manieren om nieuwe herinneringen te maken. De werken nemen je op grote schaal mee naar diepe, soms pijnlijke, herinneringen of naar kleine alledaagse dingen waar je eigenlijk nooit bij stil heb gestaan. Mijn ervaring is dat ik mijzelf heb betrapt op een aantal flashback tijdens mijn bezoek aan deze Finals.
Niki Smeets, Usage Undefined, 2021
Het werk van Niki was heel fijn om naar te kijken. Keramieken werken als een net-niet vaas of erlenmeyer met een soort van handvaten, maar ook weer niet. Clean, kwetsbaar, vlekkeloos, geen gebreken, maar ontastbaar. Bang om het aan te raken, maar ik wil wel inbeelden welke functies je de verschillende werken zou kunnen geven. In de catalogus van de expositie beschrijft Niki het conflict om bruikbare objecten te maken en de neiging om geleid te worden door materiaal. Het materiaal leidt haar. Via de stam van het bruikbare, als basis van het object, naar de vertakking, naar het einde toe. Alsof ze halverwege het maken van gedachte is veranderd. Voor mij, persoonlijk, zijn er maar weinig werken die een gevoel zo goed vertalen als dat Niki dat doet. Haar werk sluit helemaal aan op de vibe van deze Finals.
Anne de Haar, Ik speel met de dood zoals de dood met mij speelt, 2021
Het werk van Anne voelde voor mij als een fantasie van een kind in combinatie met de herinneren van een volwassene. De ruimte was ingericht als een speelparadijs voor kinderen met een picknicktafel, bestuurbare auto’s, een kaptafel, discolichten en opgezette levenloze not-so-imaginary friends. ‘Ik probeer grip te krijgen op het verlies. Met zijn dood lijkt mijn vermogen om op te gaan in een zorgeloze fantasiewereld buiten bereik’. Het werk van Anne is tot stand gekomen uit zeer persoonlijke herinneringen waarin de dood haar leven bespeelt heeft, het overlijden van haar broertje. Zij speelt nu met de dood. Letterlijk. Ze verbeeldt het kinderlijke verlangen. Het vermogen is wat we te zien krijgen in dit werk. De fantasie dat je met je dierenvriendjes een tea party houdt en dat je het liefst je kat (geforceerd) zou rondrijden op een bestuurbaar karretje. Hierin staan de opgezette dieren symbool voor levenloze, lege herinneringen. Want zonder haar broertje leven de herinneringen niet meer zoals ze ooit waren.
Isabel Hendrix, Precious pigeons, 2021
Precious pigeons van Isabel is een uitgebreid onderzoek naar, van en door duiven. Deze installatie bestaat uit video-opnames (duifcam), foto’s, artikelen en materialen zoals eierschalen. Waarin het lijkt alsof het een voortzetting is van de traditie en het herhalen van de geschiedenis (op zoek gaan naar succes). Het is een onderzoek dat zich al jarenlang bezighoudt, want opa en vader houden zich ook bezig met verbeteringen binnen de duivensport. Voor het winnen van wedstrijden, en wat zich nog voortzet en verdergaat. Het lijkt een proces van samen herinneringen maken, maar via experimenten en persoonlijke interesse van het winnen van wedstrijden naar het maken van nieuw materiaal.
Janne Driessen, I suddenly saw the sign, 2021
Het werk van Janne is een combinatie van gemaakt en gevonden werk. Een kleine installatie van alledaagse objecten waar wij automatisch op reageren maar nooit bij stilstaan. Pionnen, verkeersborden, afzetborden en ventilatieslangen. ‘Mijn pion, verkeersbord en ventilatieslang zijn ontdaan van alledaagse nut’ beschrijft ze in de catalogus. Maar tegelijkertijd laten we ons er toch door leiden, besef ik. Niet alleen stoppen wij voor de borden, omdat deze beweging in ons systeem is geprent. Wij stoppen ook voor de werkbeschrijving waar wij reageren op ‘stop’ en ‘U mag doorlopen’. De objecten zijn ontdaan van hun functie en toch gedragen wij naar de gegeven functie ook al worden ze anders afgebeeld en vormgegeven. Maar horen wij ons te richten op de objecten zelf en niet op de functie. Lastig, om het los van elkaar te zien. Lastig, om iets wat bij ons is geconditioneerd los te laten. Maar Janne doet dat wel heel erg mooi.
Shindar Khalil, Kurd Shepherd, 2021
De video-installatie beleef je in een stille, serene sfeer waar de focus van de emoties wordt verbeeld door slowmotion beelden. Waardoor je de tijd krijgt om wat je ziet goed op te nemen en te voelen. ‘Wat je van binnen raakt, zul je herinneren’, is de hele sterke uitspraak van Shindar in de catalogus. Want het is niets meer dan de waarheid. Dit lijkt hij ook te willen communiceren via zijn werk en wil hij mensen laten ervaren. Om mensen te raken, zodat zij zich zullen herinneren. Door de wereld te ervaren via emoties maak je de wereld werkelijker mee dan hoe het ons wordt voorgehouden. ‘Als ik in mijn hele leven (…) slechts een beeld kan creëren dat de tand des tijds zal doorstaan en dat iets zegt over de mensheid, zoals ik die heb ervaren, dan heb ik mijn belangrijkste zoektocht in het leven volbracht’. Naar mijn idee was dit een enorm goede (en heel mooi uitgewerkte) stap in de richting van zijn zoektocht.